StatCounter code

Friday, January 22, 2010

కుడిఎడమైతే పొరపాటులేదోయ్, ఓడిపోలేదోయ్....పాట

కుడిఎడమైతే పొరపాటులేదోయ్, ఓడిపోలేదోయ్... నాకిప్పటికీ అర్థం కాని పాట ఇది. ఎన్నోసార్లు జాగ్రత్తగా విని భావం బోధపరుచుకునే ప్రయత్నం చేసానుకాని, కొరుకుడుపడలేదు నాకు.

'కుడిఎడమైతే పొరపాటులేదోయ్, ఓడిపోలేదోయ్ సుడిలో దూకి ఎదురీదక, మునకే సుఖమనుకోవోయ్'
.........
ఇక్కడిదాకా బాగానే ఉంది. నిరాశ లో కొట్టుకుపోతున్న ఒక వ్యక్తి, విధికి ఎదురునిలవలేక మునిగిపోదామనుకున్నాడు...బావుంది.

'మేడలోనే అలపైడి బొమ్మ, నీడనే చిలకమ్మ...కొండలే రగిలే వడగాలి, నీ సిగలో పూవేనోయ్'
.........
అంటే ఎవరి గురించి/దేని గురించి పాడుతున్నట్టు? ఒకవేళ పార్వతి అనుకుంటే మొదట పార్వతి మేడలో ఉండే అలపైడి బొమ్మకాదే? ఆమె గురించే అనుకుంటే మొదట నీడనే చిలకమ్మ ఆ తరువాత మేడపైన పైడిబొమ్మ అని రావాలి కదా. పొనీ అప్పటి పరిస్థితికి మేడలోని పైడిబొమ్మే అనుకుందాం, కాని నీడలో చిలకమ్మ ఎవరు? దేవదాసు అవ్వడు, ఎందుకంటే సాధారణంగా చిలకమ్మ అని positive sense లోనే వాడతారు. అప్పటి దేవదాసు పరిస్థితి కి ఏ కాకో, గద్దో అని రాయాలి. ..నా మొద్దుబుర్రకి ఏమి ఎక్కలేదు.

'చందమామ మసకేసిపోయే ముందుగా కబురేలోయ్, లాహిరి నడిసంద్రంలోనా లంగరుతో పనిలేదోయ్"
.........
ఇదయితే నమోనమః...ఒక్క ముక్క అర్థమయితే ఒట్టు. దేవదాసు, పార్వతి, చద్రముఖి ఎవరి పక్షాన ఆలోచించినా కూడా, అర్థం మెదడు దరిదాపులకు కూడా పోలేదు.

కాని భావం పూర్తిగా బోధపడకపోయినా ఈపాట విన్న ప్రతీసారి హ్రుదయం కకావికలమైపోతుంది, నిరాశ, నిస్ప్రుహ లతో తల్లడిల్లిపోతుంది. ఆ మహిమ రాసినవారిదో, పాడినవారిదో, సంగీతం సమకూర్చినవారిదో లేదా వీరందరిదీ కలిపోగానీ ఆ మహనుభావులకు వేలవేల దండాలు.
మళ్ళీ మళ్ళీ కూడా తెలుగు వింటూ,తెలుగు మాట్లాడుతూ, తెలుగు చదువుతూ, తెలుగన్నం తింటూ, తెలుగు నిద్రపోయే తెలుగింటమ్మాయిగానే పుట్టాలి పుట్టాలి పుట్టాలి ట్టాలి ట్టాలి లి అని మనసారా కోరుకుంటున్నాను.

ఈ పాటమీద ఒక జోకు ఉంది.

ఒకసారి ఆరుద్రగారు,ప్రతిభాశాస్త్రిగారు కలిసి విజయవాడలో రిక్షామీద వెళ్తూ, ఈ పాటలో కవి హ్రుదయన్ని అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నిస్తూ, దీనికర్థం అదయుంటుంది, ఇదయుంటుంది అని చర్చించుకుంటున్నారట. చాలాసేపు అదంతా విన్న రిక్షావాడు చివరకి అన్నాడట... "తాగుబోతు మాటలకి అర్థలేటుంటాయి బాబు, మీ ఆలోచనలేగాని...". అక్కడితో వాళ్ళ చర్చ కి పుల్ స్టాప్ పడిందట.

(ఈ విషయాన్ని శ్రీరమణగారు తన 'హాస్యజ్యోతి' లో ప్రస్తావించారు)

ఆ రిక్షావాడి లెక్కనే నేనూ అనుకుంటున్నాను తాగుబోతుమాటలకి అర్థమేముంటుంది....హమ్మయ్య అర్థం కాలేదనే గుండెభారం దిగిపోయింది :)

31 comments:

చైతన్య.ఎస్ said...

>>తాగుబోతు మాటలకి అర్థాలా
హ్మ్మ్ మీరు అవమానిస్తున్నారు .. మీ పైన కేస్ వేస్తాం. మా మనోభావాలు తీవ్రంగా గాయపడ్డాయి

ఆ.సౌమ్య said...

దేవదాసుని కదా అన్నది, గుమ్మడికాయంటే ఇక్కడెవరో భుజాలు తడుముకుంటున్నారెందుకు? :P

శ్రీనివాస్ పప్పు said...

ఆయ్ నిజమేనండి తాగుబోతుమాటలకి ఇలువేంటడీ,కానండి మీరు దేవదసునన్నా కూడానండీ మందుదాసులందరూ వత్తారండి యుద్దానికి అదండి లెక్క ఆయ్...

చిన్న సవరణ:మీ బ్లాగ్ హెడర్ "మాయాశశిరేఖ....బాలకుమారినంట,చాలా సుకుమారినంట!" లో "బాలా"కుమారినంట అని ఉండాలి కదా...

విజయభారతి said...

సౌమ్య గారు, మేడ లోనె అలపైడి బొమ్మ పార్వతి అనుకోవచ్చు.నీడనే చిలకమ్మ చంద్రముఖి, మనసులో రగిలే వడగాలి లాంటి సెగ సిగలో పువ్వంత అహ్లాదనిస్తుంది అనుకోవాలని, కవి భావమనుకుంటున్నాను.

మసకేసిన చందమామకు వెలుగు కరువవుతుంది దీనికి కూడా
ముందుగా కబురు కావాలా, నడి సంద్రంలో చిక్కుకున్న పడవకు
ఎటు పోతుందో ఎవరికి తెలుసు దానికి దిశ లేదు కాబట్టి లంగరు అవసరం లేదు అని అర్దం.

ఏది ఎమైనా దీనిలోని ఆధ్రత ఇంకే పాటలో నైనా ఇంతవరకు మనకి కనిపించలేదుగా అది చాలుగా మనకి.

Vivek said...

mEDa lOne ala paiDi bomma..NeeDane Chilakamma... both represent the current state of Parvati... as she is in a cool place...and so "VaDa gAli" will also be just a "siga puvvu"

Vivek said...

laahiri naDi sandram is representing the Ocean with winds..(aatu pOtlu) and chandamaama masakeyyatam represents "Grahanam" .... On Grahanam the tide will be high... and so "Langar" of the boat wont work and not needed as its certain that the boat will drown...!!

మానస సంచర said...

ఈ పాటని ఎమన్నా అంటే నేనూరుకున్నా వేటూరి గారు ఊరుకోరు. ఆయన ఒకసారి పాట పాటలని పొగుడుతూ ఈ పాత గురించి ప్రత్యేకించి ఈ లైన్ గురించి చెప్పారు. గుర్తున్నది చెప్తున్నాను

"చందమామ మసకేసిపోయే ముందుగా కబురేలోయ్, లాహిరి నడిసంద్రంలోనా లంగరుతో పనిలేదోయ్"
చందమామ మసకేసిపోవడమంటే జాలర బాష లో తుఫాను రావాడమని అర్థం ట. తుఫాను వచ్చేప్పటికి పడవ నడి సంద్రం లో ఉంటె, లంగరు ఉన్నా ఉపయోగామేంటి అని. దేవదాసు పరిస్థితి అద్భుతంగా వర్ణించారని వేటూరి గారు చెప్పినట్టు గుర్తు.


నాకు దేవదాసు సినిమా మాటలన్న, పాటలన్నా తెగ ఇష్టం. దేవదాసు పాత్ర వేదన కి పరాకాష్ట, అతనికి ఆ వేదన కూడా హాయి అనిపించే స్థితి అనిపిస్తుంది.


ఇందులో ఇంకో పాట గురించి కూడా మేము చర్చిన్చుకునేవాళ్ళం.

తానె మారేనా , నమ్మే మారేనా -- అక్కడ నమ్మే లేక గునమ్మే నా ??
అని స్పష్టంగా తెలియదు. రెంటికీ అర్థం కుదురుతుంది.

ఏమైనా భలే పాటని గుర్తు చేసారు . నెనర్లు

kanthisena said...

"మళ్ళీ మళ్ళీ కూడా తెలుగు వింటూ,తెలుగు మాట్లాడుతూ, తెలుగు చదువుతూ, తెలుగన్నం తింటూ, తెలుగు నిద్రపోయే తెలుగింటమ్మాయిగానే పుట్టాలి పుట్టాలి పుట్టాలి ట్టాలి ట్టాలి లి అని మనసారా కోరుకుంటున్నాను."

పాట అర్థం కాకున్నా ఫర్వాలేదు. తెలుగు వీరనారిలా మీ ట్టా ట్టా ట్టా ప్రయోగం చాలా బాగుంది.

నేను said...

నా mp3 player లొ ఈ songs copy చెయ్యలే ఇంకా :(

పొద్దున్నే ఈ పాట గుర్తు చేశారు, hum చేస్తానె వున్నా.. mp3 player లో వుండుంటె repeat పెట్టేసుకునెటొడిని.. ఇప్పుడు పక్కనోల్లని హింసిస్తున్నా !!!

ఆ.సౌమ్య said...

శ్రీనివాస్ గారు భలే కనిపెట్టరండీ, నేను చూసుకోనేలేదండీ ఆయ్,మీకు ధన్యవాదాలండీ

ఆ.సౌమ్య said...

విజయభారతిగారు మీ విశ్లేషణ బాగుంది. ఇలా మనకి మనమే భావం ఇదేమో అదేమో అనుకోవడమే కాని సరిగ్గా ఇది అని తెలియదు కదా.

ఆ.సౌమ్య said...

@మానస సంచరరే
ఈ విశ్లేషణ ఇచ్చినందుకు చాలా చాల ధన్యదాలాండీ. వేటూరిగారి విశ్లేషణ నేను వినలేదు. మీ ద్వారా తెలుసుకున్నందుకు ఆనందంగా ఉంది. ఇప్పుడు నాకు భావం బాగా బోధపడినట్టే ఉంది....అంటే ఇంకా నట్టే ఉంది, పూర్తిగా లేదు. ఏది ఏమైనా ఇది అంత సులువుగా అర్థమయే పాట కాదు కదా. ఆలోచించి చూస్తే వేటూరి గారు ఇచ్చిన విశ్లేషణ బాగ అన్వయమవుతున్నట్టే ఉంది.

అవునవును తానే మారెనా నమ్మే మారెనా అని మేము కూడా అయ్యేవాళ్ళం.బాగా గుర్తు చేసారు thanks !

ఆ.సౌమ్య said...

thanks for your explanation vivek ! that sounds meaningful.

ఆ.సౌమ్య said...

@చందమామ
హ హ హ....నెనర్లు :)
మీ బ్లాగు అంటే నాకు చాలా ఇష్టం.

ఆ.సౌమ్య said...

@బద్రి
నేనిప్పుడు మీకు తెచ్చి ఇవ్వలేను ఆ పాటని కావాలంటే ఇక్కడ వినండి

http://www.musicindiaonline.com/p/x/N4Q_MrI9yd.As1NMvHdW/

Ravi said...

సౌమ్య గారు,
సాధారణంగా తత్వాల్లో చిలకని ఆత్మకి సంకేతంగా వాడతారు. నాకు మాత్రం ఇంకా నిగూఢార్థం దాగి ఉందనిపిస్తోంది.

ఆ.సౌమ్య said...

కరెక్ట్ గా చెప్పారు రవి, అందుకే నాకు 'అర్థమయినట్టే' ఉంది అన్నాను...అంటే పూర్తిగా త్రుప్తి చెందేలా అర్థం దొరకలేదన్నమాట

Anonymous said...

'మేడలోనే అలపైడి బొమ్మ, నీడనే చిలకమ్మ...కొండలే రగిలే వడగాలి, నీ సిగలో పూవేనోయ్'

Sowmya, I think he's not comparing bomma or chilakamma to anyone. The song talks about taking happiness and sadness in same sense ! ( kudi, edamaina okate ani ).

So, medalo unde paidi bomma ainaa, nela meeda unde chilakamma ainaa - kondallo ragile vadagaali, bomma ki ainaa, chilakamma ki ainaa sigalo puvve ! ( ante rentiki(bomma ki, chilakamma ki) samaanam gaa taakutundi ani ) anipistondi naakaite.

sorry for typing in tenglish.next time will try not to.

సృజన said...

ఒక అధ్భుతమైన పాటని గుర్తుచేసారు.

Padmarpita said...

సౌమ్యగారు మీరు వ్రాసిన టపా దానికి వచ్చిన వ్యాఖ్యల వలన నాకు ఇష్టమైన పాటల్లో ఒకటైన దీని సారం మరింతగా తెలిసింది.Thank Q!

Vinay Chakravarthi.Gogineni said...

nice discussion.............

Anonymous said...

ఒహో మా సెగట్రీ గారా...
స్వాగతం.. సుస్వాగతం..మాకు ఇక పండగే పండగ... :)

అయినా మాయాశశిరేఖ అని పేరు పెట్టారు..
మాయా శశిరేఖ నిజానికి ఘటోత్కచుడు కదా.. :P :)

ఆ.సౌమ్య said...

@ఆకాశరామన్న
మాయాశశిరేఖ అంటే మీకు అల్లరిచిల్లరిగా ఉండే పెంకిఘఠం సావిత్రి గుర్తుకు రాలేదూ? నేను ఇంచుమించుగా అదే టైప్ లెండి. ఒకవేళ ఘటోత్కచుడైతే మాత్రం నాకు అలాంటి కేరెక్టర్ ఉండకూడదని రూలేమైనా ఉందా అండీ?

మనోజ్ఞ said...

అక్కా ఈ పాట గురించి చాలా ఆలోచించాను. మొత్తం పాట అంతా నిర్వేదం నిండిపోయింది. ఇందులో కవి దేవదాసు అప్పటి పరిస్థితిని చెప్పడానికి రాశారని అనిపిస్తుంది. కవి భావం ఏమిటో తెలీదు కాని నాభావం మాత్రం ఇది. మేడలోన...అనే దానికి నువ్వు..నా బ్లాగ్ ఫ్రెండ్ప్ వూహించింది కరెక్టే. ఎల పైడిబొమ్మ పార్వతి, చిలకమ్మ చంద్రముఖి. కొండలే...అనే వాక్యంలో దేవదాను పరిస్థితిని పొల్చారేమో అనిపిస్తోంది. అంటే అంత బయంకరంగా ఉందని. నీ సిగలో... నేను అలా ఉంటే పార్వతి నా సిగలో పువ్వు పెట్టడానికి ప్రయత్నిస్తోందని పిచ్చిది అని అనుకుంటున్నాను(అంతకు ముందు నువ్వు నాదగ్గరకు రా అని పార్వతి అంటే చచ్చిపోయేలోపు వస్తాను అని అంటాడు). తర్వాత చందమామ...అనే దానికి నేను చ్చిపోతున్నాను ఇక నా గురించి వాళ్ళిద్దరికీ దిగులెందుకని దేవదాసు అనుకుంటున్నాడు. తర్వాత లాహిరి...అనే దానిలో కూడా ఇదే బావం వ్యక్తం చేస్తాడు. నేను మునిగిపోతున్నాను...వీళ్ళు నన్ను రక్షించడానికి చూస్తారేమిటి అని నవ్వుకుంటున్నాడు. ఇది నాకు అర్ధమైనది.

సుభగ said...

సౌమ్య గారు,
ఆలస్యంగా స్పందిస్తున్నందుకు క్షంతవ్యురాలను..
కాని Better late than never కదా

మానస సంచరరే గారు అందించిన వేటూరి గారి వివరణ చాలా బాగుంది..

తెలుగు సినిమా స్వర్ణ యుగం అనే పుస్తకం లో ఎం.వి.రమణారెడ్డి గారు ఈ విధంగా రాసారు..
నాకు అది కూడా బాగా నచ్చింది..Just for your reference..

"మేడలోనే అలపైడి బొమ్మ, నీడనే చిలకమ్మ...కొండలే రగిలే వడగాలి, నీ సిగలో పూవేనోయ్"

బంగారం లాంటి అమ్మాయి మేడ మీదుంది, ఆ గోడ పక్కనే చిలక లాంటి పేద పిల్ల ఉంది.
కొండలనైనా రగిలించే వడగాలి ఈ లోకంలో ఉంది,
చల్లని సుతిమెత్తని కుసుమము ఇక్కడే ఉంది.
పరస్పర విరుద్దమైన గుణాలుండే రెండూ ఈ లోకంలో ఉన్నాయని ఎరుక నీకు కలిగితే వడగాలైనా నీ సిగలో పువ్వంత ఆహ్లాదం కలిగిస్తుంది.

"చందమామ మసకేసిపోయే ముందుగా కబురేలోయ్"

చందమామను మబ్బులు కమ్ముకున్నాయి, అది మసకబారిపోయింది.అలా కావడం నీకు ఇష్టం లేదు, కాని ఆపడం నీ చేత కాదు.అంతమాత్రానికి 'అయ్యో నాకు ముందు తెలియకపోయెనా' అని వాపోవడం దండగ.

"లాహిరి నడిసంద్రంలోనా లంగరుతో పనిలేదోయ్"

నావ సముద్రపు లోతులకు జారిపోకుండా ఒడ్డును అంటిపెట్టుకుని ఉందటానికి వేసేది లంగరు.ఇప్పుడు నువ్వున్నదే నడిసముద్రంలో ఇంకా నీకు లంగరు తో పనేమిటి?

ఆ.సౌమ్య said...

సుభగ గారూ
ధన్యవాదములు చాలా మంచి విషయాన్ని అందిచారండీ, రమణారెడ్డిగారీ చాలా చక్కగా చెప్పారు. చాలా అర్థవంతగా ఉంది. ఇంత మంచి భావాన్ని మాకు తెలియజేసినందుకు మీకు కృతజ్ఞతలు.

GIdoc said...

Dear Sowmya garu, thanks for writing about one of the most beautiful songs in Telugu. In the song Ghantasala garu sings "Layiri" nadi sandraamu lona (not lahiri). Is Layiri a colloqueal, slang or corrupted use of the word Lahiri? Lahiri by the way means maikam (drunkenness, get high, tipsy). I am guessing it perhaps also means wavy,undulating, oscillating, see-sawing (like in rough seas). Is there a word Layiri in Telugu distinct from Lahiri that is my question to you all. Thanks in advance for your help.

ఆ.సౌమ్య said...

Dear Gldoc
Thank you so much for the comment.
అసలు పదము "లాహిరి" . ఒక తాగుబోతు పాడుతున్న పాటకాబట్టి ఒక యాసలో లాయిరి అని ఘంటశాల గారు పాడి ఉండవచ్చు. లాహిరి అంటే మైకము, మాయ అని కూడా అర్థముంది. "లాహిరి లాహిరి లాహిరిలో ఓహో జగమే ఊగెనుగా" అని రాసారు కదా పింగళివారు. అంటే ఒక రకమైన మాయలో ఈ జగమంతా ఊగుతున్నది అని అర్థం. ఆ మాయ చేసినవాడు శ్రీకృష్ణుడు (ఆ సినిమా పరంగా. అంతా 'విష్ణుమాయ' అంటారు కదా, అలాగన్నమాట. ఇక్కడ "లాహిరి నడి సంద్రంలోనా" అంటే మాయ అనే సముద్రంలో "లంగరు తో పని లేదోయ్"...అంటే చూటూ మాయ ఉన్నప్పుడు లంగరు ఉండి మాత్రం ఏమి లాభం? ఏ ఒడ్డుకీ చేర్చదు అని భావన అయుండొచ్చు.

ఇంకేదైనా అర్థముందేమో పెద్దలెవరైనా వచ్చి వివరిస్తే నేనూ మీతో పాటు తెలుసుకుంటాను.

ఆ.సౌమ్య said...

SHANKAR said...
నేను ఆరుద్ర, ప్రతిభా శాస్త్రి గార్ల రిక్షావాడితో ఏకీభవిస్తున్నాను.
సర్లెండి కొంచం రొటీన్ కి భిన్నంగా ఆలోచిస్తే నాకు తట్టిన అర్ధమిది.
మేడలోని అల పైడి బొమ్మ నీడనే....చిలకమ్మా (మేడలోని పైడి బొమ్మ అయిన సావిత్రికి నేను నీడ లాంటివాడిని అనగా వేరు చేయలేని బంధం మాది ఓ చిలకమ్మా)
కొండలే రగిలే వడగాలి..నీ సిగలో పువ్వేనోయ్ (కొండల్ని రగిల్చే వడగాలి కూడా సిగలో పువ్వంత చల్లన తను తోడుంటే)
చందమామ మసకేసి పోయే ముందుగా కబురేలోయ్ (కన్నీళ్ళతో నిండిన కళ్ళకి ఎదురుగా ఉన్న చందమామ మసక మసకగా కనిపిస్తున్నాడు)
లాయిరి నది సంద్రం లోన లంగరుతో పని లేదోయ్ (దుఃఖ సముద్రంలో పూర్తిగా నడిమధ్యకి వెళ్లి పోయాక ఇంక కన్నీళ్లు ఆపుకోడం ఎందుకు let them flow)

"దుఃఖ సముద్రంలో పూర్తిగా నడిమధ్యకి వెళ్లి పోయాక ఇంక కన్నీళ్లు ఆపుకోడం ఎందుకు let them flow" ఇది నాకు అనిపించడానికి కారణం "సుడిలో దూకి ఎదురీదక మునకే సుఖమనుకోవోయ్" అన్న లైన్. అంటే బాధపడి ప్రయోజనం లేనప్పుడు బాధని ఎంజాయ్ చెయ్యమని దేవదాసు చెప్పినట్టు నాకు అనిపించింది అన్నమాట.

అబ్బే రీజనింగ్ కుదరలేదు అంటారా? సరే అయితే మళ్ళీ ఈ కామెంట్ మొదటి లైన్ చదువుకోండి.

ఆ.సౌమ్య said...

శంకర్ గారూ
మీ కామెంటుని పేస్ట్ చేసాను.
నీడనే చిలకమ్మని బలే విడగొట్టారండీ...ఏదో చిలకమ్మ తో చెబుతూ పాడుతున్నట్టు.:) ఇది రొటీన్ కి భిన్నంగా ఉన్న వివరణే, నిజంగా. ఇదీ బావుంది.

"కొండల్ని రగిల్చే వడగాలి కూడా సిగలో పువ్వంత చల్లన తను తోడుంటే"...ఈ వివరణ ఎవరికీ తట్టి ఉండదు ఇంతవరకూ :) అంత దుఖం లోనూ, తత్వంలోనూ మీరు ప్రేమని, స్వాంతనని చూసారు. బావుందండోయ్.

లాయిరి నది సంద్రం లోన లంగరుతో పని లేదోయ్ (దుఃఖ సముద్రంలో పూర్తిగా నడిమధ్యకి వెళ్లి పోయాక ఇంక కన్నీళ్లు ఆపుకోడం ఎందుకు let them flow)....ఇది చాలా అర్థవంతంగా ఉంది.

చూసారా గొప్ప కవుల రాతలు....పిండుతున్నకొద్దీ రసాలూరుతుంటాయి.

యశోదకృష్ణ said...

paatha paatalu ishtame kaani, mee antha deepga research cheyyaledu. endukante deepga velithe paiki raalemu ani, aa bhavanalo padi picchi daani aipothaanani bhayam.

paata motham meaning naaku theliyadu kaani oka daggara chadivaanu. asalu writer "koodi edamaithe porapaatu ledoy" ani raasthe daanni assistant "kudi edamaithe" ani raasadu. tharuvatha jarigina thappu telusukoni thaagubothu maatalaku ardhalu emuntayi ani sardicheppukunnaru.